Betekenisvol
Onze missie is het verbeteren van de kwaliteit van leven van oudere mensen door kansen te scheppen voor een vitaal en betekenisvol leven, hecht verbonden binnen de gemeenschap.
We willen mensen kansen bieden om hun leven te leiden zoals zij dat graag willen en de persoon te zijn die zij willen zijn, ondanks toenemende kwetsbaarheid en afhankelijkheid. Zeker in de zorg is de focus op doelmatigheid en veiligheid ten koste gegaan van individuele keuze- en bewegingsvrijheid. Persoonlijke verlangens, ambities en leefplezier moeten centraal komen te staan, zeker bij kwetsbare ouderen voor wie we in medisch opzicht weinig kunnen betekenen. Leyden Academy zet zich op verschillende manieren in voor waardige en liefdevolle zorg voor oudere mensen, waarbij het accent altijd ligt op wat er voor de oudere zélf toe doet.
Onderzoek toekomstplannen en dromen van oudere mensen
Betekenisvol
Met de stijgende levensverwachting en het toenemende aantal oudere mensen in Nederland, wordt de wijze waarop we ouder worden steeds relevanter, zowel voor het individu als de maatschappij. Naar het concept ‘succesvol verouderen’ wordt al decennia wetenschappelijk onderzoek verricht. Het concept staat ter discussie, want wat door wetenschappers als succesvol wordt beschouwd komt niet altijd overeen met wat ouderen zelf belangrijk vinden. Het onderzoek van Leyden Academy rondom ‘succesvol verouderen’ richt zich op het perspectief van de ouderen zelf.
Wanneer we ouderen vragen naar hun plannen en dromen voor de toekomst, dan zien we dat ze vooral actief (54,5%), betrokken (39,7%) en gezond (36,5%) willen blijven. Plannen en dromen zijn divers en persoonlijk: de ene persoon wil reizen, de andere is liever dichterbij huis actief met hobby’s, uitjes, beweging en intellectuele uitdagingen. Daarbij zijn oudere mensen graag betrokken in de vorm van betaald en/of vrijwilligerswerk en willen ze hun leven delen met vrienden en familie. Gezond blijven, zowel op fysiek als mentaal gebied, vinden ouderen ook belangrijk. Over het onderzoek is gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift Gerontology.
Filmserie Krasse Kunst
Wat kan kunst betekenen voor het welbevinden van oudere mensen? Dit is nauwelijks in woorden te vatten, laat staan in cijfers te meten. Je kunt het beste gewoon kijken naar ouderen die dansen, zingen, schilderen en beeldhouwen. De vierdelige filmserie ‘Krasse Kunst’ die in 2016 is uitgebracht, laat zien wat voor moois kunstbeoefening door ouderen kan opleveren, en welke knelpunten er nog zijn. Naast vele creatieve ouderen komen onder andere Joris Slaets, Hedy d’Ancona (oud-minister VWS), Frits de Lange (hoogleraar ethiek) en Erik Scherder (hoogleraar klinische neuropsychologie) aan het woord. Hun eensgezinde pleidooi klinkt als een klok: geef ouderen zoveel mogelijk kansen om met kunst aan de slag te gaan. Krasse Kunst is een initiatief van Stichting RCOAK en Fonds Sluyterman van Loo in het kader van het programma Lang Leve Kunst, gericht op het welzijn en welbevinden van ouderen.
Onderzoek levenstevredenheid van oudere mensen
Betekenisvol
Bij de levenstevredenheid van ouderen staat hun mentale gezondheid voorop, zo blijkt uit het promotieonderzoek dat Thomas Puvill eind 2016 heeft afgerond. Externe omstandigheden blijken maar weinig effect te hebben op de levenstevredenheid van ouderen, ook als het gaat om hun fysieke gezondheid. Een mogelijke verklaring kan zijn dat ouderen zich heel goed kunnen aanpassen: zo accepteren ze tegenslagen en stellen ze met de jaren hun verwachtingen bij. De bevindingen uit het onderzoek zijn afgelopen jaar gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften Gerontology en PLOS ONE. Ook is een samenvatting van Thomas’ proefschrift gestuurd aan beleidsmakers en heeft hij zijn onderzoek gepresenteerd aan de sectie Ouderengeneeskunde van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). In 2017 zal het proefschrift verschijnen en hoopt Thomas op het onderzoek te promoveren.
Leidse Ouderengeneeskunde Dagen
Betekenisvol
Op 28 en 29 september vonden de eerste Leidse Ouderengeneeskundedagen plaats in de Stadsgehoorzaal te Leiden. Respectievelijk 258 en 337 artsen kregen een zeer gevarieerd en op de praktijk van de ouderengeneeskunde gericht programma voorgeschoteld. Bijzonder is de samenwerking tussen de internisten ouderengeneeskunde, klinisch geriaters, specialisten ouderengeneeskunde en huisartsen. Leyden Academy was medeorganisator van deze eerste Leidse Ouderengeneeskundedagen, die in het teken stonden van kennisdelen over kleine en grote kwalen, over praktijkvoorbeelden en over de grenzen van innovatie. Op basis van de prima evaluatie wordt dit initiatief in 2017 voortgezet, waarbij naast het ervaren welbevinden van ouderen en de ouderenzorg, bijvoorbeeld ook de fysieke en sociale omgeving een rol zal spelen.
Rapport en cursus Wellbeing of Seniors
Betekenisvol
In het eerste kwartaal van 2016 is onderzoek gedaan naar de wensen en ambities van senioren in Frankrijk, Nederland, Polen en Portugal. De bevindingen zijn vastgelegd in het rapport ‘Ambitions of 55+ Europeans in selected countries’. Mede op basis van dit rapport zijn twee internationale workshops georganiseerd en is de cursus ‘Wellbeing of Seniors’ opgezet binnen de context van EIT Health. Het betreft een ‘blended’ cursus: één dag klassikaal onderwijs gevolgd door online opdrachten en coaching. De cursus ging op 7 november van start in Leiden. Uit heel Europa kwamen 40 deelnemers bijeen om te leren over en aan de slag te gaan met de begrippen levenstevredenheid en het welzijn van ouderen. Na deze dag gingen de deelnemers in hun eigen organisaties op onderzoek uit: hoe kunnen wij welzijn en levenstevredenheid meer centraal stellen? Welke producten of diensten kunnen we ontwikkelen? Wat vinden ouderen hier zelf van? Het eindresultaat is een veelheid aan plannen: van een coachingtraject voor werknemers tot een online platform voor ouderen met cognitieve achteruitgang en hun naasten. Een van de deelnemers, die start-ups coacht in de gezondheidszorg, merkte in de evaluatie op: “Door deze cursus zal ik ondernemers niet langer vragen wat hun toegevoegde waarde is, maar hoe ze bijdragen aan de levenskwaliteit van hun klanten, patiënten of cliënten en welke factoren van levenskwaliteit ze beogen te beïnvloeden die ertoe doen voor ouderen zelf.”
Kwaliteit verpleeghuiszorg
In het verhitte publieke en politieke debat over de kwaliteit van de Nederlandse verpleeghuiszorg is de complexe werkelijkheid regelmatig gereduceerd tot karikaturen en snedige oneliners. Ook werd ‘kwaliteit’ vaak gelijkgesteld aan veiligheid; meetbaar met vragenlijsten en af te dwingen door normatieve richtlijnen en protocollen. Vanuit Leyden Academy hebben we getracht via de (vak)media inhoud en nuance te brengen in de discussies. Met als kern: bezie kwaliteit vanuit de ogen van ouderen zelf, en stel bij kwetsbare ouderen hun leefplezier en positief welbevinden centraal. Dit vereist op de werkvloer tijd en ruimte om de persoon en zijn of haar verlangens echt te leren kennen en vervolgens mogelijkheden voor verpleegkundigen en verzorgenden om hieraan tegemoet te komen, met begrip voor de dilemma’s die dit in de praktijk oplevert. Om de verpleeghuiszorg te verbeteren moeten we vooral goede vragen stellen in plaats van meer en strengere eisen, zo luidt de strekking van twee beschouwende artikelen van Joris Slaets eind 2016 in zorgmedia Skipr en Zorgvisie.
Life and Vitality Assessment
Betekenisvol
De afgelopen jaren heeft Leyden Academy in samenwerking met ouderen gewerkt aan de ontwikkeling van de Life And Vitality Assessment (LAVA), een instrument waarmee het welbevinden van ouderen in kaart kan worden gebracht vanuit het perspectief van ouderen zelf. De LAVA-tool is in 2016 beschikbaar gemaakt in zowel digitale als papieren vorm. Het ‘invullen’ van de tool geeft ouderen een moment van reflectie en het biedt hen inzicht in wat nu echt belangrijk voor hen is en hoe tevreden zij daarover zijn. Het eindresultaat van de oefening geeft ouderen zicht op de ambities en doelen waarin ze nog willen investeren, welke middelen ze hiervoor nodig hebben en waar ze eventueel hun verwachtingen moeten bijstellen. Een gesprek tussen professionals en ouderen aan de hand van de LAVA-tool brengt in kaart waar professionals kunnen helpen.
Het afgelopen jaar is de LAVA-tool binnen verschillende projecten getest en toegepast. Een hoogtepunt was het Kenniscafé ‘Recepten voor geluk’ van de Leidse Proeftuin Zorg & Welzijn, georganiseerd in samenwerking met de Proeftuin-partners en met ondersteuning van Stichting Radius. Ouderen gingen, onder begeleiding van tafelheren en -dames, aan de slag met de LAVA-tool. Deelnemers gaven aan het waardevol en leerzaam te vinden om over hun geluk na te denken en ervaringen en tips met elkaar uit te wisselen.
VWS-traject Leefplezier in de langdurige zorg
Betekenisvol
Er was in 2016 veel te doen over de kwaliteit van de Nederlandse ouderenzorg. Namens Leyden Academy zette Joris Slaets zich onder meer op beleidsniveau in voor persoonsgerichte zorg. Hij legt de nadruk op leefplezier en positief welbevinden, in plaats van op knellende normen, regels en protocollen gericht op veiligheid en hygiëne. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft Leyden Academy eind 2016 een opdracht toegekend voor een traject waarbij leefplezier in de langdurige zorg wordt ingebed en waarin kan worden geëxperimenteerd met verschillende methoden en werkwijzen voor professionals om zoveel mogelijk los van eigen vooronderstellingen en waarden cliëntgericht te werken. Hierbij wordt ook gekeken hoe deze meer verhalende kwaliteit zichtbaar kan worden gemaakt voor de betrokkenen en voor publieke verantwoording. Het traject heeft een looptijd van twee jaar en er worden tien zorginstellingen bij betrokken.
Belang troostende aanraking in de zorg
"Ieder lichamelijk contact anders dan een hand geven gaat te ver," aldus een inspecteur voor de volksgezondheid voor het medisch tuchtcollege in Groningen. Reden voor Joris Slaets en Marian Verkerk, hoogleraar zorgethiek aan de Rijksuniversiteit Groningen, om op 2 januari 2016 een opinieartikel naar Trouw te sturen. Want is een knuffel of hand op de schouder juist geen essentieel onderdeel van goede zorg? Zeker bij kwetsbare ouderen, die we niet meer beter kunnen maken en niet veel meer te bieden hebben dan troost, warmte en geborgenheid. Het artikel raakte een gevoelige snaar, met ingezonden brieven in Trouw en veel reacties op de website en op sociale media. Ook in de beroepsgroep wakkerde het een discussie aan over de waarde van en grenzen aan fysiek contact, onder meer in het weekblad en op de website van Medisch Contact. De Inspectie voor de Gezondheidszorg kwam eind januari met de nuancering dat er geen sprake zou zijn van een ‘knuffelverbod’. Het thema krijgt in 2017 een bijzonder vervolg in de vorm van HuidHonger, een filmische dansvoorstelling over aanraking, intimiteit en liefdevolle zorg, in combinatie met dansworkshops met de bewoners van vijf zorglocaties verspreid over Nederland. Deze danstournee wordt georganiseerd door stichting Care&Culture en mede mogelijk gemaakt vanuit de samenwerking tussen Leyden Academy en Vereniging Het Zonnehuis.
Conferentie Een nieuwe generatie ouderen(zorg)
Betekenisvol
Naast alle transities in de ouderenzorg moeten we ons in Nederland voorbereiden op een nieuwe, zelfbewuste generatie oudere mensen. Tegelijkertijd ontwikkelt de technologie zich razendsnel en verwacht de overheid een steeds actievere rol van burgers. Hoe met deze ontwikkelingen om te gaan, is de centrale vraag tijdens de jaarlijkse conferentie ‘Een nieuwe generatie ouderen(zorg)’, een initiatief van Leyden Academy, Beter Oud, iBMG (Erasmus Universiteit), Stichting Educatie Zorg & Welzijn, U CREATE, Vilans en V&VN.
Op 30 november werd de conferentie in de Utrechtse Jaarbeurs bezocht door meer dan 1.000 zorgbestuurders, zorgprofessionals, beleidsambtenaren en betrokken burgers, met sprekers als Martin van Rijn (staatssecretaris Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en Kim Putters (directeur Sociaal en Cultureel Planbureau). Leyden Academy was op verschillende manieren op de conferentie vertegenwoordigd. Zo leidde Danielle Swart een rondetafelgesprek over het project Levensles, dat ook zichtbaar was in de vorm van een foto-expositie en een ‘pitch’ op het hoofdpodium van tachtiger Jan Braakman en twintiger Sascha Swedersky. Marieke van der Waal en David van Bodegom verzorgden een drukbezochte inspiratiesessie over ‘Burgerparticipatie’ en Joris Slaets en Josanne Huijg over het onderwerp ‘Zorg vanuit verhalen en verlangens’.
